ХАСИЯТ

ГIаданлъиялъул гIаламат

ГIаданлъи. Гьеб букIана лъебергогIан соналъ цебе. МагIарухъа рахъун рикIкIадаб Гьоркьохъеб Азиялде зияраталъ ине нигатгун къватIие яхъана лъабго ригь арай гIадан. МахIачхъалаялдеги щун, Дагъистанги бахун, жеги бихьичIеб-лъалареб сапаралда поездалда рукIаго, гьезда аскIове щола гIолохъанавго вас. Гьел цо росулъа ругониги, сапаралъул манзил батIи-батIияб батана. Казахстаналде щвезеган босараб билет букIаниги, гьев гIолилас хIукму гьабула гIагараб росулъа руччабазда цадахъ узбеказул ракьалде щвейгун поездалда тIаса гъоркье рещтIине. Гьелги гьенир парахат гьарун, хадуса босун цIияб билетгун жиндирго сапаралъ уна гIолилав.

Цоги цебеса унаро армиялдаса вуссунаго вачIунев вукIарав дир , «мунго хIалтIун щвараб мехалъ кьезегIан те, гьудул, гьеб»,- ан рекIаралъухъ гIарац кьолеб букIараб  квер таксистас нахъе цураб куц.

ГIемераб ракIалде щола гьеб кIиябго мисал. Пикру гьабула гьеб «гIаламат» абураб рагIул магIнаялъул. ХIикматаб, хIалкIолъи кIудияб ва кидаго нилъехъа цIунун бажарулареб гьелъул кIодолъиги, къуватги, гьунарги бихьула.

Жакъа гIадамасул гIамал-хасияталъул, гIумру гьабиялъул лъикIал рахъал, гьеб дунялалъул рокъоб лъималазе, годекIабахъ бицаде хутIулел, цо нухалъ бициндал рекIелъа рахъуларел мисалал данде гьаруни кигIан кIудиябги къиматабги хазина гьелъул лъугьинаан. Гьеб букIинаан квер битIун батулеб тIаде гIолеб гIелалъулъ иман тIинкIизабизе хIалкIолеб цо нухги. Гуронани гьанже балагье гIадан гIасилъун вачIунев вугеб куцалъухъ. ГIарцуе, хъулухъалъе гIоло гьабулареб вахIщилъиги ургъулареб хIиллаги гьечIо. Цо нухалъ рагIараб квешаб хабар кIочене толеб хIал гьечIо.

Цо-цо мехалъ дир ракI хIинкъун бачIуна цо-цо лъималазул рекIелъцин согIлъи бихьараб мехалъ. ГIодосанго жиндаса цо къоялъ кIудиясулги адаб гьабеян уммумузул тарбия щваразе жакъа захIмалъулеб буго гьединаз чIахIияб гIелалда цере-нахъ балагьичIого абулеб рагIи. Цере росабалъ рукIунаан сундулго рахъалъ дунялги бичIчIарал, жамагIаталда гьоркьор хIурматги цIикIкIарал хараби дибирзабилъун. Гьединазулъ букIараб хIеренлъиялъухъ, гIакълу-лъаялъухъ гIашикълъаразул зигара рагIула гьанже цо-цо росабалъе щведал.

 Нилъер дин-исламалъ кинабго лъикIабщиналде гIадан ахIулев вугониги, гIумруялда цо-цо мехалъ гьелъул гIаксалда кколеб буго. Бищунго хирияб КIалбиччанкъоялда цере хира гьарула базаргабаз лъималазе рикьизе росулел конфеталцин, кIал цIураб багьа ахIула таксистаз. Гьеб мехалъ абизе абизе лъугьуна нилъ гIаданлъи лъугIун бугилан.

ХIисаб гьабураб мехалъ гIаданлъиялъ гьоркьобе бачунареб лъикIаб гIамал нилъеда батуларо: гIисиназулгун чIахIиязул гьабулеб адаб, квачакъасае гьабулеб кумек, ккараб бакIалда абулеб хинаб рагIи, гIадан кIодо гьави… Унго-унголъунги гьедигIан хIажатаб гIамал халкъалда гьоркьоб бекьизе тIаде рахъаянцин ахIи базе бегьилаан умумузде, хасго школазулгун мадрасабазул мугIалимзабазде, мажгитазул имамзабазде…

ХIакъикъаталдаги щай бегьуларел умуздасаго нилъеда рагIарал, нилъерго карал, гIумруялдаса гIаданлъиялъул мисалал данде гьаризе. Гьезул кьучIалда тIоритIизе бегьилаан школаздагун мадрасабаздаги гIаднлъиялъул рагьарал дарсалги, росабалъ гьединалго къоялги. Цо кIалъаял, дандеруссинал гурелги, гьелда сверухъ гьавризе бегьулел лъикIал ишал магIарухъги лъарагIлъиялдаги дагьалищ ратизе ругел. Гьединал тадбиразул хабар нилъер республикаялда камуларо. Гьебги буго цо гIаданлъиялъул гIаламат.